Tischner cytaty

„Maska to wygląd człowieka przez okno kryjówki.”

„Kiedyś miłość bliźniego wyrażała się w poleceniu: nie będziesz zabijał nieprzyjaciół. A teraz do tego przykazanie doszło nowe: będziesz rozumiał nieprzyjaciół.”

„Nie jesteśmy bezgranicznie wolni. Jesteśmy wolni wobec dobra i zła i z tego robimy rachunek. Wszelkie zło oznacza chorobę wolności.”

„Powiem krótko. Są trzy podstawowe wartości chrześcijaństwa: wolność, godność osoby i wyrzeczenie się przemocy w rozstrzyganiu sporów. Trzy te wartości znajdują się u fundamentów nowożytnej demokracji – demokracji jak takiej, bez dodatkowych określeń. Fundament demokracji jest już chrześcijański.”

„Człowiek, którego rozum szuka wiary i którego wiara szuka rozumu – myśli religijnie. Poprzez jego myślenie przejawia się jego wiara i poprzez jego wiarę przejawia się jego myślenie. Między wiarą a myśleniem nie ma przepaści nie do przebycia. Nie ma też dążenia, by jedno zniszczyć przez drugie. Myślenie religijne wyrasta z uznania praw religii i praw rozumu. Uznając prawa rozumu, wiara staje się myśleniem, uznając prawa wiary, rozum ma prawa w jej naturze.”

„Są trzy prawdy: świento prawda, tys prawda i gówno prawda.”

„Nie postrzegam wiary jako stanu raz na zawsze zamrożonego, lecz widzę ją jako ogromną rzekę miotaną konfliktami i napięciami, która raz się burzy, raz płynie spokojnie.”

„Cym co prowdziwse, tym urodziwse!

„Ewangeliczne budowanie nadziei nie na tym polega, żeby odsłonić przed człowiekiem nieznaną przyszłość, ale na tym, by pokazać człowiekowi tego, w kim może złożyć swe nadzieje.”

„Bo czymże jest miłość? Miłość jest najpierw odkryciem. Ten kto kocha, odkrywa ludzkie TY drugiego człowieka. Odkrywa, że ty jesteś TY. Co to znaczy? To znaczy, że drugiego takiego jak ty nie ma na całym świecie, że ty jesteś jedyny, jesteś inny. Ani przedtem, ani potem takiego nie było.”

„Każdy z nas ma tylko jeden grzech, który raz się przejawia tak, a raz inaczej. Każdy ma własnego diabła. Ten grzech jest tak indywidualny, jak sam grzesznik.”

„Jedną z najbardziej bolesnych form zdrady jest skazanie człowieka pracy na pracę bez sensu.”

„W chwili stworzenia człowieka Bóg ograniczył swoją własną wolność.”

„Losem człowieka jest: dać się pokonać nadziei. Ginie ten, kto przestaje jej ulegać.”

„Bo taka jest logika krzyża, że zawsze owoc przynosi stokrotny. Tak też powinniśmy patrzeć na nasz dzisiejszy krzyż. (…) Gdzie ludzie widzieli koniec, trzeba było zobaczyć początek.”

„Błogosławieństwa są pieśnią, którą śpiewa Bóg chwaląc swoje stworzenie.”

„Nadzieja musi zawsze być na miarę próby. Im większa próba, tym mocniejsza nadzieja.”

„Nie ma wiary bez nadziei, a nadziei bez wiary. Jednak nadzieja nie jest wiarą, wiara nie jest nadzieją.”

„Mowa ziemi jest podobna do mowy miłości – ziemia także przemawia w ciszy.”

„Mniej nas interesuje obraz jutra i miejsca przy stole obfitości. Istotne jest to, „z kim” w to jutro pójdziemy.”

„Jeszcze nie umiemy czytać sensu bólu miłości. Jeszcze nie poznaliśmy dogłębnie tajemnicy Dobra, które pragnie być sobą, a staje się sobą przez poświęcenia dla innego.”

„Złudzenia są naszą radością i naszym cierpieniem.”

„Człowiek potrzebuje wiele świateł, żeby iść przez życie, ale wszystkie te światła są odbiciem jednego światła, którym jest Bóg. Ważne jest, żeby człowiek w tym świetle i w tym Słowie żył, działał. Ważne jest to, żeby człowiek nawet w małym słowie, nawet w zwykłym słowie powitania, mógł odkryć Słowo Przedwczesne.”

„Powiedz mi, człowieku, jaką prawdę w sobie nosisz, a powiem ci nie tylko kim jesteś, ale czy w ogóle jesteś.”

„Wiara w fatum sprowadza na ziemię fatum. A wiara w wolność sprowadza na ziemię wolność.”

„Co to znaczy, że Chrystus odkupił świat? To znaczy, że On kupił całe stworzenie dla siebie. Żeby zrozumieć los tego świata, trzeba rozumieć los Właściciela: życie – śmierć – Zmartwychwstanie.”

„Nie jest wolny człowiek, który nie potrafi przyznać się do winy.”

„Nikt nie jest dobrym z konieczności, z przymusu – aby być dobrym, trzeba wybrać dobro, przyswoić sobie dobro. Wolność to jednocześnie odpowiedzialność, a odpowiedzialność to zdolność do wierności. Dobro znajduje się ponad interesem.”

„Jeszcze nie widziałem nikogo, kto stracił wiarę, czytając Marksa, za to widziałem wielu, którzy stracili ją przez kontakt z księżmi.”

„Oderwać się od siebie… Często tak właśnie było trzeba. Ileż to razy sami dla siebie byliśmy przeszkodą i zawadą? Była w nas jakaś gnuśność i ociężałość, jakaś nieopanowana niecierpliwość albo może jakaś nieustępliwa nuda. Nudzimy siebie i zanudzamy swoją nudą innych. Jesteśmy dla siebie barierą. Trzeba więc przelecieć ponad sobą, aby znaleźć się, przed sobą – niby ci sami, a jednak inni. Kto straci siebie, ten zachowa siebie, a kto będzie chciał zachować siebie, ten straci siebie. Taka jest natura człowieczeństwa: zawsze umieć wyjść poza siebie.”

„Ewangelia mówi: ty, człowieku, jesteś zrodzony z miłości. A jedyną sprawą, jaką w życiu masz, to nauczyć się mądrej miłości.”

„Od czasu, gdy Chrystus zwyciężył śmierć, żaden optymizm nie jest w kościele przesadą.”

„Człowiek może stać się dzieckiem własnego myślenia.”

„Kto nie ma Sprawy, dla której żyje, bardzo boi się umrzeć. Świadomość Sprawy porządkuje lęki.”

„Wszędzie, gdzie jest nieszczęście, ma swój udział bezmyślność.”

„Cokolwiek się robi dla Boga i ludzi z miłością, to ma wielką cenę w oczach Boga.”

„Czym jest tradycja? Przede wszystkim nie jest rupieciarnią, w której od czasu do czasu można znaleźć jakiś skarb.”

„Im wyższa wartość, tym większa swoboda jej uznania.”

„Polacy do tej pory nie rozumieją, co się z nimi działo w latach II wojny światowej. Nie pojmują, że nie trzeba być czarnym i żyć w Afryce, żeby zostać potraktowanym jak podczłowiek w koloniach. Koloniach, które tak bardzo chcieli mieć.”

„Etyka jest integralną częścią pracy. (…) Wszyscy czujemy, że praca z uwagi na jej wewnętrzną godność jest jednym ze sposobów etycznego zachowania się człowieka.
Znaczy to, że jest relacją osoby do osoby.”

„Siła polega na tym, żeby tego, kogo się ukochało, czynić jeszcze doskonalszym, jeszcze pełniejszym. Miłość pokazuje drogę, miłość pokazuje człowiekowi jakąś gwiazdę do osiągnięcia. Miłość nie poprzestaje na odkryciu, miłość ukazuje przyszłość. Jednym słowem – miłość ofiaruje nadzieję.”

„Miłość męża i żony to rzeczywistość, która ciągle się staje. Ona nie pojawia się cała na raz, małżonkowie poznają się lepiej poprzez dzieci, wnuki… To jest wpisane w naturę tego związku.”

„Najczęściej osobiste wartości osoby są niemożliwe do nazwania. I sam człowiek, który je przeżywa, nie bardzo umie na nie wskazać. One kierują jego życiem, a człowiek mimo to nie potrafi ich adekwatnie nazwać.”

„Istnieje w nas przeżycie powinności. Zobowiązuje nas ono do wykonania czegoś, co czasami jest dla nas nieprzyjemne, czasami najzupełniej niekorzystne.”

„Człowiek jest nieustannym stawaniem się.”

„Zadaniem nadziei chrześcijańskiej jest zdemaskować inne nadzieje, to znaczy pokazać, że wszystkie inne nadzieje kończą się wcześniej czy później rozpaczą.”

„Obserwuję często, że ludzie zachowują w sercu religijność i wiarę, nie mogą się jednak porozumieć z instytucją.”

„Na tym polega istota wzajemności, iż człowiek ofiaruje drugiemu to, co w ogóle staje się możliwe dzięki obecności drugiego przy nim.”

„Jeśli człowiek w ogóle jest zdolny do poznania prawdy, to tylko dzięki myśleniu.”

„Czasem się śmieję, że jestem najpierw człowiekiem, potem filozofem, a dopiero potem księdzem.”

„Kto stracił wszelką nadzieję, ten zagubił także podstawę dla heroizmu. Gdybyśmy chcieli w takim człowieku odbudować jego heroizm, musielibyśmy zacząć od odbudowania jakiejś nadziei.”

„Jeżeli będziesz dobry, wtedy i twoje uczynki będą dobre. Bo dobre drzewo rodzi dobre owoce.”

„Krytyka rozumu nie jest dziś aktem rozpaczy nad rozumem, lecz mniej lub bardziej ostrożnej wiary w rozum.”

„Za ateiz­mem prze­mawia wiele ar­gu­mentów. Więcej niż za re­ligią. W grun­cie rzeczy to lo­giczne, żeby być ateistą. Tak jak lo­giczne i ro­zum­ne jest to, żeby się nie za­kochać… A prze­cież ludzie nie są w tym wy­pad­ku lo­giczni. Na szczęście.”

„Zasadą tych mszy było, że każde dziecko jest akceptowane takie, jakie jest. I chodzi o to, żeby poczuło się w kościele jak u siebie. Może to jest właśnie w wychowaniu religijnym najważniejsze: wzbudzanie przekonania, ze ta Najwyższa Miłość kocha człowieka takim, jakim on jest.”

„Przestrzenią człowiekowi najbliższą jest dom. Wszystkie drogi człowieka przez świat mierzą się odległością od domu.”

„Miłość jest podstawowym sposobem uczestnictwa w dobru.”

„We współczesnym świecie natrafiamy na przedziwny paradoks: ludzie pragną religii i jednocześnie boją się religii. Mają wrażenie, że religia to zarazem coś najpiękniejszego i coś najgroźniejszego – to mieszkanie aniołów i demonów człowieka.”

„Jeśli Bóg – po latach rozkwitu – dopuści jakieś nieszczęście na nasz Kościół i naszą wiarę, to przyjdzie ono nie z zewnątrz, ale od wewnątrz: z krzykliwej wiary nie w Boga, ale wiary w wiarę.”

„Miłość nie jest umiłowana. „Umiłować Miłość’, to złożyć w Niej swoje nadzieje. Lecz i na odwrót: pozwolić na to, by Miłość złożyła swa nadzieję w nasze ręce.”

„Bo jeśli nie przeszedłeś przez próbę smutku, nie zdobędziesz doświadczenia radości z tego, co wynikło z bólu.”

„Dialog oznacza, że ludzie wyszli z kryjówek, zbliżyli się do siebie, rozpoczęli wymianę zdań. Początek dialogu – wyjście z kryjówki – jest już dużym wydarzeniem. Trzeba się wychylić, przekroczyć próg, wyciągnąć rękę, znaleźć wspólne miejsce do rozmowy.”

„Nie jest tak, że gdy ktoś traci wiarę, można lekceważąco powiedzieć: To nie była prawdziwa wiara, prawdziwej wiary się nie traci. Wiarę prawdziwą też można stracić. Traci się ją wtedy, gdy niszczeje naturalne podłoże, które łaska ma uszlachetnić.”

„Heroizm to podstawowa barwa ludzkiej egzystencji.”

„Melancholia jest rozpaczą, która nie zdążyła dojrzeć. Czas rozpaczy jest czasem bez jutra. Czas melancholii jest czasem degradującego się jutra.”

„Wyrazem odpowiedzialnego posiadania siebie jest prawo – prawo osoby. Prawo osoby stawia granice przemocy. Iluzją jest wiara, że przemoc pokonuje przemoc. Przeciwieństwem przemocy nie jest inna przemoc, lecz moc prawa – wyrazu osoby. To ono i tylko ono jest zdolne postawić przeszkodę wojnie, rewolucji, terrorowi.”

„Mniej nas interesuje obraz jutra i miejsca przy stole obfitości. Istotne jest to, z kim w to jutro pójdziemy.”

„Zachodzi jakieś głębokie pokrewieństwo między wewnętrznym poczuciem wolności, jakie człowiek nosi w duszy, a zewnętrznym obrazem przestrzeni, w której żyje i działa. Powiedz mi, w jakiej przestrzeni żyjesz, a ja powiem Ci, jaką wolnością jesteś wolny.”

„Bo niebo jest zarazem dziełem Boga i człowieka.”

„Złem wszelkiego zła jest zabójcza pogarda dla człowieka a nie jakaś tam własność prywatna. Najpierw idzie przykazanie „Nie zabijaj” a dopiero potem „Nie kradnij”.”

„Co to jest nic? Pół litra na dwóch.”

„Prorok Ozeasz powiada, że pod każdym nieszczęściem kryje się coś więcej; kryje się wola Boża. Że każdy ból jest napomnieniem, jest upomnieniem. Przychodzi do człowieka po to, ażeby człowiek lepiej zrozumiał swoją winę. Każde nieszczęście ma być okazją do nawrócenia.”

„Wiara to narastający z upływem czasu zespół doświadczeń naszej własnej nadziei i nadziei drugich.”

„Z porażek wynosi się gorycz, z klęsk można wynieść honor i naukę.”

„Dobro nie istnieje inaczej, jak tylko jako konkretna dobroć i wolność konkretnego człowieka.”

„Człowiek czasami nie wie, co w nim samym jest wiarą.”

„Miłość sama w sobie jest nie do pojęcia, ale dzięki miłości możemy pojąć wszystko.”

„Z myśleniem jest tak jak z chodzeniem: najpierw człowiek trzyma się ręki matki, a potem odkrywa, że już sam potrafi.”

„Być zniewolonym znaczy zawsze: być samotnym.”

„Bóg jest Miłością – to znaczy, że Bóg jest tym gniazdem człowieka, w którym czeka na niego oswojone szczęście.”

„Jednego tylko nam trzeba: Nie zapominać, że w każdym cichym „powinienem” brzmi zniewalające zaproszenie, abyśmy uwolnili się od tego, co nieludzkie, a stali się pełnymi ludźmi.”

„Oto jeden z mieszkańców krainy filozofów powiedział: Najbardziej daje do myślenia, że jeszcze nie myślimy.”

„Polscy powstańcy mówili: „za naszą wolność i waszą”. W wezwaniu tym kryła się głęboka prawda. Nie może być wolnym naród, który uciska inny naród. Jeśli jakiś człowiek naprawdę ceni wolność, nigdy nie będzie odbierał wolności innemu człowiekowi. Wręcz przeciwnie, będzie dążył do tego, by jego bliźni także był wolny.”

„Kiedy niewolnik spotyka człowieka wolnego, albo go za tę jego wolność znienawidzi, albo sam staje się wolny.”

„Gdy człowiek nie wie, co zrobić, sumienie mówi mu tylko jedno: szukaj.”

„Bóg nas znalazł, zanim my znaleźliśmy Boga.”

„Wzajemność wyrasta ze świadomości dobra. Wiadomo: nikt nie jest dobrym w samotności. Kto jest dobry, jest dobry dla innego. Dobro jest zawsze tym, co powstaje we mnie dzięki innemu i w innym dzięki mnie, dobrym być można tylko „dla kogoś” i „dzięki komuś”. Z drugiej jednak strony, nie można być dobrym, jeśli nie jest się wolnym. Nikt nie jest dobrym „z konieczności”, „z przymusu”. Wolność poprzez dobroć zakorzenia się od początku w relacjach międzyludzkich. Wolność jest wolnością dzięki innemu, z innym i dla innego. W tym sensie wzajemność dobroci zakłada wolność i wolność domaga się wzajemnej dobroci. Można powiedzieć, że „wzajemność jest wolnością we dwoje”. Wzajemność, w którą wchodzi kobieta i mężczyzna, wyraża się domem. Dom to przestrzeń męskiej i kobiecej wzajemności.”

„Może właśnie o to naprawdę chodzi, może jesteśmy na tym świecie po to, żeby na końcu powtórzyć najpiękniejsze słowa, jakie Pan Bóg wypowiedział w dniu naszego stworzenia: „Dobre było”.”

„Miłość do osoby jest łaską.”

„W pewnym sensie można o człowieku powiedzieć, że on nie jest, lecz że się nieustannie dopiero staje. Dzięki swym wolnym decyzjom, dzięki odczuwanym wartościom, dzięki tysiącom podjętych czynności człowiek nieustannie tworzy samego siebie.”

„Życie umiera, jeśli się go nie podniesie do godności słowa.
Słowo jest ważniejsze od krwi.”

„Ciekawskość jest skrzywieniem ciekawości. Ciekawość kieruje człowieka ku prawdzie, ciekawskość pragnie jedynie słyszeć, co słychać. Szuka nowości, podniecenia, drażnienia uczuć. Nic dziwnego, że żyje w bezustannym rozproszeniu. Nigdy nie potrafi być tam, gdzie naprawdę jest, żyje w innym miejscu, w innym czasie.”

„Człowiek, jak wszystko w przyrodzie, dojrzewa wtedy, gdy zaczyna przynosić jakiś owoc. (…) Żadne drzewo nie może owocować w izolacji od gleby i atmosfery.”

„Człowiek znalazł się w sytuacji, że więcej otrzymał, niż zdoła zwrócić. Choćby jego życie trwało nie wiem jak długo, nigdy nie zdoła odpracować pracy pokoleń, które budowały mu świat, formowały umysł, kształtowały serce. Dlatego jeden z największych w dziejach świata znawców duszy człowieka dał ludziom taką mądrą radę: „Darmo otrzymaliście, a więc darmo oddawajcie”.”

„Agresja jest wynikiem lęku. Lęk jest następstwem jakiegoś poniżenia. Agresja kieruje się wtedy przeciwko tym, którzy poniżają samym swoim istnieniem.”

„Kto chce zrozumieć naturę wiary religijnej, niech będzie przygotowany na spotkanie z prostotą. Trudność rozumienia nie polega bowiem na tym, że wiara jest złożona, a my prości, ale na tym, że my powikłani, a wiara prosta.”

„Bycie sobą nie może być zbudowane tylko na aktach bohaterstwa. Jestem sobą także w moim grzechu, w mojej skończoności, w mojej winie!