Noc kupały

Noc Świętojańska

Noc Świętojańska, zwana również Nocą Kupały czy po prostu kupałą. Jest to jedna noc w roku kiedy dzieją się magiczne rzeczy. Wody rzeki lśnią tajemniczym światłem, zwierzęta i drzewa zaczynają mówić, a ludzie potrafią je zrozumieć, jeśli uda im się znaleźć kwitnący kwiat paproci. Jest to święto obchodzone w najkrótszą noc w roku, która przypada na 21-22 czerwca. 

To jednodniowe, zwyczajowe wydarzenie związane jest z obchodami przesilenia letniego. To święto ognia i wody, słońca i księżyca, obfitości i płodności, szczęścia i radości.

Na wschodzie Europy, jest to tradycja silnie zakorzeniona w odwiecznych tradycjach. Obecnie najsilniej zachowana tradycja jest na Białorusi, jednak również w Polsce obchodzimy to święto – jednak trochę mniej hucznie niż nasi sąsiedzi. Oznacza to, że na Białorusi do XX wieku święto to było związane z rytualnym charakterem i specjalnymi aktami ceremonialnymi pochodzenia pogańskiego. Jego symboliczne znaczenie wiąże się również z datą celebracji.

Tradycyjne święta pogańskie, przez wiele lat, nie były tak ściśle związane z określonymi datami, jak z określonymi okresami w tradycyjnym kalendarzu. Przed wynalezieniem kalendarzy ludzie organizowali swoje życie na podstawie obserwacji przyrody. Kupała (najkrótsza noc – 20, 21 lub 22 czerwca) jest letnim odpowiednikiem Kalyady (najdłuższa noc – 21-22 grudnia) i dlatego można ją uznać za święto astronomiczne. Nasi przodkowie nie mieli precyzyjnych narzędzi do wyznaczania przesilenia letniego i zimowego, noc Kupały mogła być obchodzona przez różne miejscowości i regiony w różne noce, począwszy od 25 maja do 23 czerwca.

Noc Kupały, a Noc Świętojańska 

Aby być autentycznym etnologicznie, trzeba obchodzić Kupałę w dniach 23-24 czerwca. Niemniej jednak, ze względu na przywiązanie do kalendarza juliańskiego, w większości miejscowości na Białorusi obchodzony jest w nocy z 6 na 7 lipca. 

Noc Kupały to słowiańskie święto. Kościół katolicki, który objął znaczne tereny środkowej Europy, nie mógł całkowicie wyprzeć tradycji mieszkających tam ludów. Żeby powiązać Noc Kupały z katolicyzmem, Kościół wchłonął wiele tradycji do swoich obrzędów. W związku z datą obchodzenia powiązano to z wigilią świętego Jana – stąd nazwa Nocy Świętojańskiej. 

W zależności od regionu, święto o podobnych obchodach nazywane jest sobótką, palinocką czy kualnocką. 

Świętowanie Nocy Świętojańskiej 

Dziewczyny tkają wianki z kwiatów. Chłopaki budują bramę z okręgiem symbolizującym słońce na górze i przygotowują wielkie ogniska. W przeszłości światło tych ognisk było często widziane z odległych wiosek. Rytualne pieśni i tańce trwają całą noc. Młodzież przeskakuje ognisko, które ma je oczyścić, dodać energii i witalności. Wszelkie obrzędy związane z Nocą Świętojańską miały przynieść uczestnikom życie w zdrowiu i dobrobycie. 

Należy nie zapominać o innym ważnym znaczeniu święta – noc Świętojańska to noc miłości. Już w słowiańskiej tradycji dziewczyny kładły wieńce na wodzie i czekały, kto je odbierze. Single mieli dużą szansę na znalezienie pary tego wieczoru. Pary mogą dalej wzmacniać swoje relacje za pomocą różnych magicznych rytuałów. 

Obecnie wianki nadal są puszczane na jeziorach, a ponadto w niebo puszczane są specjalne lampiony niosące magiczny ogień. 

Najważniejszym elementem Nocy Świętojańskiej jest niezwykła moc wody i ognia, które według wierzeń mają oczyszczającą moc. Dodatkowo świętowanie z tymi żywiołami powoduje zwiększenie płodności dzięki oddawaniu czci słońcu i księżycowi.