Cytaty z Mickiewicza

„Srebrny król nocy dąży spocząć przy kochance.
Błyszczą w haremie niebios wieczne gwiazd kagańce,
Śród nich po safirowym żegluje przestworze
Jeden obłok, jak senny łabędź na jeziorze,
Pierś ma białą, a złotem malowane krańce.”

„Bo serce nie jest sługa, nie zna, co to pany,
I nie da się przemocą okuwać w kajdany.”

„Czym jest me czucie?”
– Ach, iskrą tylko!
Czym jest me życie? Ach, jedną chwilką!

„Zawsze przy mnie, lecz nie ze mną.”

„Nie mogę być kochankiem, będę bohaterem.”

„Cesarz idzie do Moskwy! daleka to droga,
Jeśli Cesarz Jegomość wybrał się bez Boga!

„Ciemno wszędzie, głucho wszędzie, Co to będzie, co to będzie?

„Kto miłości nie zna, ten żyje szczęśliwy, i noc ma spokojną, i dzień nietęskliwy.”

„Bóg wyrzekł słowo stań się, Bóg i zgiń wyrzecze.
Kiedy od ludzi wiara i wolność uciecze,
Kiedy ziemię despotyzm i duma szalona
Obleją, jak Moskale redutę Ordona –
Karząc plemię zwyciężców zbrodniami zatrute,
Bóg wysadzi tę ziemię, jak on swą redutę.”

„Niech słowo kocham jeszcze raz z ust twych usłyszę,
Niech je w sercu wyryję i w myśli zapiszę.”

„Czyliż niewinna miłość wieczna godnej męki?
Ten sam Bóg stworzył miłość, który stworzył wdzięki.
On dusze obie łańcuchem uroku
Powiązał na wieki z sobą!

„Szabel nam nie zabraknie, szlachta na koń wsiędzie, Ja z synowcem na czele, i?”
– jakoś to będzie!

„Cierpię, szaleję – a ty mądrze i wesoło
Zawsze rządzisz,
Zawsze sądzisz,
I mówią, że ty nie błądzisz!

„Ach, te to, książki zbójeckie!
Młodości mojej niebo i tortury!
One zwichnęły osadę mych skrzydeł
I wyłamały do góry,
Że już nie mogłem nad dół skręcić lotu.”

„Język kłamie głosowi, a głos myślom klamie;
Myśl z duszy leci bystro, nim się w słowach złamie,
A słowa myśl pochłoną i tak drżą nad myślą,
Jak ziemia nad połkniętą, niewidzialną rzeką.
Z drżenia ziemi czyż ludzie głąb nurtów docieką,
Gdzie pędzi, czy się domyślą?

„Jak łatwo może człowiek popsuć szczęście drugim
W jednej chwili, a życiem nie naprawi długim!

„Zbrodnia to niesłychana,
Pani zabija pana;
Zabiwszy grzebie w gaju,
Na łączce przy ruczaju.”

„Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu, Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce; Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu! Miej serce i patrzaj w serce!

„Chcę na pamiątkę mieć jaki dar świeży, Który dziś jeszcze był na twoim łonie, Na którym jeszcze świeża łezka płonie. Chcę go przed śmiercią na mym sercu złożyć, Chcę go ostatnim pożegnać wyrazem; Mam zginąć wkrótce, nagle; zgińmy razem.”

„Boże! Coś mi rozkazał spełnić kielich życia, I zbyt wielki, zbyt gorzki dałeś mi do picia, Jeśli względów twojego miłosierdzia godna, Cierpliwość, z którą gorycz wychyliłem do dna, Jedynej, lecz największej śmiem żądać nagrody: Pobłogosław wnukowi – niechaj umrze młody!

„Zdrów na twarzy, lecz w sercu głębokie ma rany.”

„Tak! zemsta, zemsta, zemsta na wroga
Z Bogiem i choćby mimo Boga!

„Daj mi rząd dusz!

„Gdy na dziewczynę zawołają: żono!
Już ją żywcem pogrzebiono!
Wyrzeka się przyjaciół, ojca, matki, brata,
Nawet… słowem, całego wyrzeka się świata,
Skoro stanęła na cudzym progu!

„Źle mnie w złych ludzi tłumie,
Płaczę, a oni szydzą;
Mówię, nikt nie rozumie;
Widzę, oni nie widzą!

„Ja swoje, a on swoje – nie widzi, nie słucha.”

„Są kosztowne bronie,
Których ostrze przenika i aż w duszy tonie ;
Przecież widomie nie uszkodzą ciału.
Taką bronią po dwakroć zostałem przebity…
Taką bronią za życia są oczy kobiety.”

„Pierś znowu tchnęła, lecz pierś lodowata,
Usta i oczy stanęły otworem,
Na świecie znowu, ale nie dla świata;
Czymże ten człowiek?”
– Upiorem.”

„Serce i potok ostrzegać daremnie.”

„Ludzie! Każdy z was mógłby, samotny, więziony,
Myślą i wiarą zwalać i podźwigać trony.”

„Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą.
Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna.”

„Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!
Postaci twojej zazdroszczą anieli,
A duszę gorszą masz, gorszą niżeli!…

„Jeśli zapomnę o Nich, Ty Boże na Niebie, Zapomnij o mnie!

„I znowu sobie powtarzam pytanie
Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie?…

„Czym jest me życie? Ach, jedną chwilką!

„Niech Pociej Macieja,
a nie Maciej Pocieja ma za dobrodzieja.”

„Ach! kto choć na dnie serca ma dla przyjaciela
Choćby iskierkę czucia, gdy się z nim rozdziela,
Dobędzie się iskierka ta przy pożegnaniu,
Jako ostatni płomyk życia przy skonaniu!

„Zostać na polu samemu i w nocy,
To lubię – rzekłem – to lubię!

„Serce człowieka wino rozwesela,
Ale piosenka jest dla myśli winem.”

„To jedno puste miejsce nęci go i mami
Już nie puste, bo on je napełnił myślami.”

„Jedna tylko iskra jest w człowieku,
Raz tylko w młodocianym zapala się wieku.”

„Szukałeś wzroku mego, teraz go unikasz,
Szukałeś rozmów ze mną, dziś uszy zamykasz,
Jakby w słowach, we wzroku mym była trucizna!
Dobrze mi tak, wiedziałam, kto jesteś! Mężczyzna!

„Od wieku wieków są ludzie i węże…

„Przepaść – tysiąc lat – pusto – dobrze – jeszcze więcéj!
Ja wytrzymam i dziesięć tysiąców tysięcy –
Modlić się?”
– tu modlitwa nie przyda się na nic –
I byłaż taka przepaść bez dna i bez granic?”
–
Nie wiedziałem – a była.”

„Nie masz drugiego człowieka,
Któremu byś w każdej próbie
Tak zaufał, jak sam sobie!

„Żeś mnie uwiódł i teraz porzucił sierotę,
To nic! Jesteś mężczyzną, znam waszą niecnotę…

„To wyrzekłszy, przewrócił talerz dnem do góry
Na znak, że jeść nie będzie, i milczał ponury

„Widać było z łez, które wylotem kontusza
otarł prędko, jak kochał Pana Tadeusza.”

„Co dzień z pamiątką nudnych postaci i zdarzeń
Wracam do samotności, do książek – [do] marzeń.”

„Kto nie dozna goryczy ni razu, Ten nie dozna słodyczy w niebie.”

„Wam, pieśni, ludzkie oczy, uszy niepotrzebne; –
Płyńcie w duszy mej wnętrznościach,
Świećcie na jej wysokościach,
Jak strumienie podziemne, jak gwiazdy nadniebne.”

„Nie bój się krytyki, ale pochwały lękaj się bardzo

„Ilekroć księżyc żywszym światłem błyska,
Gdy słyszę głos twój, kryje się za ściany,
Ja cię, mój drogi, nie chcę widzieć z bliska.
Ty może dzisiaj już nie jesteś taki,
Jakim bywałeś, pamiętasz, przed laty.”

„Myśl wielka zwykle usta do milczenia zmusza.”

„Mężczyźni, póki młodzi, chociaż w myślach zmienni,
W uczuciach są od dziadów stalsi, bo sumienni.
Długo serce młodzieńca proste i dziewicze
Chowa wdzięczność za pierwsze miłości słodycze!

„Skąd męka.
Cierpi człowiek, bo służy sam sobie za kata;
Sam sobie robi koło i sam się w nie wplata.”

„Dzieci, będzie ten płakał, kto się z płaczu śmieje!

„O wy! co tylko na świat idziecie z północą, Chytrość rozumem, a złość nazywacie mocą; Kto z was wiarę i wolność znajdzie i zagrzebie, Myśli Boga oszukać– oszuka sam siebie.”

„Czas ucieka, życie mija!

„Płomień rozgryzie malowane dzieje,
Skarby mieczowi spustoszą złodzieje,
Pieśń ujdzie cało…

„Żyłam na świecie: lecz, ach! Nie dla świata!
Myśl moja nazbyt skrzydlata.”

„Doliny piękne zostawmy szczęśliwym

„Polak, chociaż stąd między narodami słynny,
Że bardziej niźli życie kocha kraj rodzinny,
Gotów zawżdy rzucić go, puścić się w kraj świata,
W nędzy i poniewierce przeżyć długie lata,
Walcząc z ludźmi i z losem, póki mu śród burzy
Przyświeca ta nadzieja, że Ojczyźnie służy.”

„Zaiste! nic tak w sercu uczuć nie rozpala,
Jako kiedy się serce od serca oddala.
Czas jest to wiatr, on tylko małą świecę zdmuchnie,
Wielki pożar od wiatru tym mocniej wybuchnie.”

„O! luba, zginąłem w niebie,
Kiedym raz pierwszy pocałował ciebie!

„Zaiste! nic tak uczuć w sercach nie rozpala,
Jako kiedy się serce od serca oddala.
Czas jest to wiatr, on tylko małą świecę zdmuchnie,
Wielki pożar od wiatru tym mocniej wybuchnie.”

„Komar, niewielkie licho, lecz bardzo czupurne,
Wyciągnąwszy nożęta i skrzydła poczwórne,
I żądełko krwi chciwe, latał ponad śpiącym

„Mówcie pacierze – krzyczy prostota –
Tu jego dusza być musi.
Jasio być musi przy swej Karusi,
On ją kochał za żywota!

„Któż Panu przeszkadza, kochać i być szczęśliwym!
Mych przeznaczeń władza.”

„Co dzień z pamiątką nudnych postaci i zdarzeń
Wracam do samotności, do książek – do marzeń,
Jak podróżny, śród dzikiej wyspy zarzucony,
Co rana wzrok i stopę niesie w różne strony,
Azali gdzie istoty bliźniej nie obaczy,
I co noc w swą jaskinię powraca w rozpaczy.
Szalony, niech ukocha swe samotne ściany
I nie targa łańcucha, by nie draźnić rany.”

„…Nie dziękuj, wyznam ci szczerze,
Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie,
Gdyby nie dziatek pacierze…

„To jest nad rozum człowieczy!

„O wiosno! kto cię widział wtenczas w naszym kraju,
Pamiętna wiosno wojny, wiosno urodzaju!
O wiosno! kto cię widział, jak byłaś kwitnąca
Zbożami i trawami, a ludźmi błyszcząca,
Obfita we zdarzenia, nadzieją brzemienna!
Ja ciebie dotąd widzę, piękna maro senna!
Urodzony w niewoli, okuty w powiciu,
Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu.”

„Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie.”

„Nigdy we dwóch nie strzelać do jednej źwierzyny.”

„(…)
I nie przeczym, że nasi synowie i wnuki
Mają od starych więcej książkowej nauki
Ale co dzień postrzegam, jak młódź cierpi na tem,
Że nie ma szkół uczących żyć z ludźmi i światem.
(…)

„Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,
W całej przeszłości i w całej przyszłości
Jedna już tylko jest kraina taka,
W której jest trochę szczęścia dla Polaka:
Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie.”

„Nazywam się Milijon – bo za miliony
Kocham i cierpię katusze.”

„Sen szlachecki był jeszcze twardszy niż sen muszy:
Żaden nie bzyka, leżą wszyscy jak bez duszy,
Chociaż byli chwytani silnemi rękoma
I przewracani jako na przewiąsłach słoma.”

„Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem.”

„… Nasz naród jak lawa,
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi;
Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi.”

„Chłopcowi każda piękność zda się rówiennicą
A niewinnemu każda kochanka dziewicą.”

„Nie będę – rzekł Hrabia – szczęścia Pani kłócił. I oczy pełne smutku i wzgardy odwrócił.”

„Zbyt często wielka dusza, myśl wielka, ukryta
W samotności, jak róża śród lasów rozkwita;
Dosyć ją wynieść na świat, postawić przed słońcem,
Aby widzów zdziwiła jasnych barw tysiącem!

„Wiedz… że kto rośnie na widoku ludzi, Choć piękny, choć rozumny, efektów nie wzbudzi.”

„Jacyś Francuzi wymowni
Zrobili wynalazek: iż ludzie są równi.”

„Kto czeka, lata myślami ukraca;
Mówiłam sobie: on już może wraca,
Może już wrócił; czyż nie wolno żądać,
Gdy mam żyjąca zakopać się w grobie,
Abym cię mogła raz jeszcze oglądać,
Abym przynajmniej umarła przy tobie!

„Jestem człowiek, sam własnych kaprysów się boję.”

„Kto marzeń tknięty chorobą,
Sam własnej sprawca katuszy.”

„Drodzy są i widziani we śnie przyjaciele,
Gdy prawdziwych na jawie widzim tak niewiele.”

„Teraz, skowronki, o nic was nie proszę,
Bo gdzież ma lecieć, po jakie rozkosze,
Kto poznał Boga wielkiego na niebie
I kochał męża wielkiego na ziemi?

„Czy zła myśl wygra, czy dobra pokona,
Jutro się w mowach i w dziełach pokaże;
I jedna chwila tej bitwy wyrzeka
Na całe życie o losach człowieka.”

„W takiej ciszy – tak ucho natężam ciekawie,
Że słyszałbym głos z Litwy.”
– Jedźmy, nikt nie woła.”

„Z czego umarłem? nie mów, że z rozpaczy.”

„Mądrej głowie dość dwie słowie.”

„Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,
w całej przeszłości i w całej przyszłości
Jedna już jest kraina taka,
w której jest trochę szczęścia dla Polaka.”

„Kogo wołasz, z kim się witasz?

„Biada niewiastom, jeśli kochają szaleńców.”

„Dwa światy.
Dobrzy ludzie nie mogą mieć nic na tym świecie,
A za to, źli, na tamtym nic mieć nie będziecie.”

„Kobieto! puchu marny! ty wietrzna istoto!
Postaci twojej zazdroszczą anieli,
A dusze masz gorszą, gorszą niżeli!…
Przebóg! tak ciebie oślepiło złoto!
I honorów świecąca bańka, wewnątrz pusta!
Bodaj!… Niech, czego się dotkniesz, przeleje się w złoto!
Gdzie tylko zwrócisz serce i usta,
Całuj, ściskaj tylko złoto!

„(…)Kochajmy się, ale tak – z osobna.”

„Witajże, ma jaskinio – na wieki zamknięci,
Nauczmy się więźniami stać się z własnej chęci –
Czyż nie znajdziemy zatrudnień? Mędrce dawnych wieków
Zamykali się szukać skarbów albo leków
I trucizn – my niewinni czarodzieje
Szukajmy ich, by otruć własne swe nadzieje.”

„Ja umieram. — Ja nie płaczę. I wy chciejcie ulżyć sobie; Prędzej, poźniej, legniem w grobie, Nie wrócą na świat rozpacze.”

„Kłamca, kto ciebie nazywał miłością,
Ty jesteś tylko mądrością.”

„Czucie i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca, szkiełko i oko.”

„Wstydź się, wstydź się, mój ojcze, gdzie rozum? Gdzie wiara?
Krzyż jest mocniejszy niźli wszyscy ludzie twoi,
A kto się Boga boi, ten się nic nie boi.”

„Jestem kobietą, rządy nie należą do mnie,
wszakże Pan będziesz mężem; ja do rady młoda
Co pan urządzisz, na to całym sercem zgoda!

„Bo kto nie był ni razu człowiekiem,
temu człowiek nic nie pomoże.”

„Jeden podróżny siedział w milczeniu na stronie
I pomyślił: szczęśliwy, kto siły postrada,
Albo modlić się umie, lub ma z kim się żegnać.”

„Płacz; lecz niestety, boleść przypomnienia
Nas samych trawi, a nic w koło nas nie zmienia.”

„Obyś, grzeszniku, nigdy sam ich nie wyczytał, Oby cię o znaczenie ich Bóg nie zapytał–Módl się; myśl twoja w brudne obleczona słowa, Jak grzeszna z tronu swego strącona królowa, Gdy w żebraczej odzieży, okryta popiołem, Odstoi czas pokuty swojej przed kościołem, Znowu na tron powróci, strój królewski wdzieje, I większym niźli pierwej blaskiem zajaśnieje.”

„Tym ładem, mawiał, domy i narody słyną,
z jego upadkiem domy i narody giną.”

„Nad ludy i nad króle podniesiony;
Na trzech stoi koronach, a sam bez korony:
A życie jego — trud trudów,
A tytuł jego — lud ludów;
Z matki obcej, krew jego dawne bohatery,
A imię jego czterdzieści i cztery.”

„Patrz na dół – kędy wieczna mgła zaciemia
Obszar gnuśności zalany odmętem: To ziemia!

„Pocałunek jej, ach, nektar boski!
Jako płomień chwyta się z płomieniem,
Jak dwóch lutni zlewają się głoski
Harmonijnym ożenione brzmieniem.”

„Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie.”

„Kraje dzieciństwa, gdzie człowiek po świecie
Biegł jak po łące, a znał tylko kwiecie…

„Z matki obcej; krew jego dawne bohatery,
A imię jego będzie czterdzieści i cztery.”

„Precz z moich oczu!… Posłucham od razu, precz z mega serca!… I serce posłucha, precz z mej pamięci!… Nie, tego rozkazu moja i twoja pamięć nie posłucha!…

„I mam je, mam je, mam – tych skrzydeł dwoje;
Wystarczą:– od zachodu na wschód je rozszerzę,
Lewym o przeszłość, prawym o przyszłość uderzę.
I dojdę po promieniach uczucia – do Ciebie!

„Kochanek przez sen tylko widzianych mamideł; Nie cierpiąc rzeczy ziemskich nudnego obrotu, Gardzący istotami powszechnej natury, Szukałem, ach! szukałem tej boskiej kochanki, Której na podsłonecznym nie bywało świecie, Którą tylko na falach wyobraźnej pianki, Wydęło tchnienie zapału, A żądza w swoje własne przystroiła kwiecie.”

„Czuł niewymowny pociąg utopić się w błocie.”

„Prędzej dzień będzie nocą, rozkosz będzie kaźnią, niż sen będzie pamięcią, mara wyobraźnią.”

„Na każdym miejscu i o każdej dobie, gdziem z tobą płakał, gdziem z tobą się bawił, zawsze i wszędzie będę ja przy tobie, bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił…