Mechanizm z Antykithiry

Mechanizm z Antykithiry 

Mechanizm z Antykithiry to niezwykły artefakt, który intrygował archeologów, klasycystów, historyków i opinię publiczną od dziesięcioleci. Mechanizm ten czasami nazywany jest „pierwszym komputerem na świecie”. 

Historia mechanizmy z Antykithiry

Znaleziono go na statku rzymskim i nazwano po greckiej wyspie, która położona jest na Morzu Egipskim, między Grecją, a Kretą. Antykithera to wyspa, która dosłownie oznacza „przeciwieństwo Kythery”, kolejnej znacznie większej wyspy. Przyjmuje się, że statek był rzymski, a gdy zatonął tuż przy wybrzeżu wyspy w połowie I wieku pne ,przewoził ogromną liczbę artefaktów pochodzących z IV wieku pne. 

Wrak zatoniętego statku, greccy nurkowie odnaleźli w 1900 roku. Statek był zanurzony był na ok. 50 metrów, jednak nurkowie korzystali z wyposażenia, który był standardem na początku XX wieku. Nurkowie ubrani byli w płócienne garnitury i miedziane hełmy. Kiedy pierwszy nurek wynurzył się z doniesieniami o artefaktach, kapitan założył, że ma „zachwyty z głębin”. Czym były owe zachwyty? Przewidzeniami czy halucynacjami spowodowanymi zbyt małą podażą tlenu oraz azotem w mieszance oddechowej wpuszczonej do hełmu nurkowego. Chociaż pierwszy nurek przeżył nurkowanie na wrak statku, to w 1901 roku kolejni nurkowie nie mieli tyle szczęścia. Jeden z nich zginął, a dwóch kolejnych doznało paraliżu z powodu choroby dekompresyjnej. 

Jedna z wysnutych teorii uznaje, że łódź, na której znaleziono mechanizm, mogła płynąć do Rzymu w ramach triumfalnej parady cesarza Juliusza Cezara. Inna teoria głosi, że statek wiózł łup z Aten, rzymskiego generała Sulli. Jednak najnowsze teorie sugerują, że statek mógł płynąć do Rzymu z Turcji. Trasa statku była trudna do wyśledzenia, ponieważ Morze Egejskie było w tym czasie ważnym i ruchliwym obszarem żeglugi. 

Badania mechanizmu z Antykithiry 

Unikalny przedmiot z brązu i drewna został znaleziony wraz z ładunkiem marmuru, monet i wyrobów szklanych oraz ceramicznych. Ponieważ wszystkie inne artefakty były bardziej godne konserwacji, mechanizm został zignorowany początkowo. Dopiero w 1951 roku wszczęto badania nad tym przedmiotem. Po kolejnych dwóch dekadach pojawiły się pierwsze publikacje na temat mechanizmu z Antykithiry. Pierwsza publikacja została wydana przez fizyka i historyka Dereka de Solla Price. 

Jednak jego praca i badania nie zostały dokończone, ponieważ fizyk zmarł. Jednak fascynacja jego publikacją przyciągnęła kolejnych zainteresowanych. Dopiero znany fizyk Richard Feynman zauważył niezwykłość mechanizmy. Opisał go jako „zupełnie inny, dziwny, że jest prawie niemożliwy… To jest jakaś maszyna z przekładnią zębatą, bardzo podobna do wnętrza współczesnego budzika”. 

Pierwszy komputer na świecie 

Na długo przed wynalezieniem komputera cyfrowego istniały komputery analogowe. Tego typu komputery obejmują zarówno pomoc mechaniczną, jak suwak logiczny czy urządzenie, które może przewidywać przepływy. Mechanizm z Antykithiry, który został zaprojektowany do obliczania dat i przewidywania zjawisk astronomicznych, został więc nazwany najwcześniejszym komputerem analogowym. 

Budowa mechanizmu z Antykithiry 

Mechanizm zegarowy, składający się z co najmniej 30 brązowych kół zębatych w drewnianym pojemniku wielkości pudełka na buty, był ja na swoje czasy bardzo zaawansowany. Obracając ręczną korbą, użytkownik mógł poruszać się w czasie do przodu i do tyłu. Korba wprawiała koła zębate w ruch i obracały serię tarcz i pierścieni, na których znajdują się napisy i adnotacje greckich znaków zodiaku i egipskich dni kalendarzowych. Wydaje się, że informacje potrzebne do zbudowania takiego mechanizmu zaginęły z czasem, być może dlatego, że było to urządzenie specjalistyczne lub kosztowne w tworzeniu. Podobne zegary astronomiczne pojawiły się w Europie dopiero w XIV wieku. 

Mechanizm śledził kalendarz księżycowy, przewidywał zaćmienia oraz sporządzał mapy pozycji i fazy Księżyca. Śledził także pory roku i starożytne festiwale, takie jak igrzyska olimpijskie. Kalendarz oparty jest na czasie od jednej pełni księżyca do drugiej, a specjalna tarcza pozwala użytkownikowi wyobrazić sobie również pory roku, co byłoby przydatne w rolnictwie.

Najbardziej wyrafinowaną rzeczą, jaką wykonał ten mechanizm, były obliczenia księżycowe – mógł obliczyć okres Księżyca w danym czasie i modelować jego eliptyczną orbitę.

Mechanizm posiada wbudowaną instrukcję obsługi. Pismo na brązowym panelu z tyłu mechanizmu sugeruje, że wynalazca zostawił albo instrukcję, jak go obsługiwać, albo wyjaśnienie tego, co widział użytkownik. Napis, który jest w języku greckim koine (najbardziej rozpowszechniona forma starożytnego języka), wspomina o cyklach, tarczach i niektórych funkcjach mechanizmu.