Efekt Mandeli

Obserwuj mnie tutaj:

Kiedy wszyscy wierzą w coś, co nie istnieje – efekt Mandeli 

Efekt Mandeli odnosi się do sytuacji, w której duża masa ludzi uważa, że zdarzenie miało miejsce, gdy tak naprawdę się nie stało. Patrząc na pochodzenie efektu Mandeli, kilka słynnych przykładów, a także kilka potencjalnych wyjaśnień tego dziwnego zbiegu percepcji może pomóc rzucić światło na to wyjątkowe zjawisko. 

Geneza efektu Mandeli 

Termin „efekt Mandeli” powstał, gdy w 2009 roku został opisany przez Fionę Broome. Autorka była na konferencji, gdzie rozmawiała z innymi ludźmi o tym, jak przypominała sobie tragedię śmierci byłego prezydenta RPA – Nelsona Mandeli w więzieniu w latach 80. Jednak w rzeczywistości Nelson Mandela nie umarł w latach 80 w więzieniu, ponieważ zmarł w 2013 roku. Kiedy Broome zaczęła rozmawiać z innymi ludźmi o swoich wspomnieniach, dowiedziała się, że nie jest sama. Inni pamiętali, że widzieli wiadomości o jego śmierci, a także przemówienie wdowy. 

Fiona Broome była zszokowana, że tak duża liczba osób mogła przypomnieć sobie to samo identyczne wydarzenie z taką dokładnością, które nigdy się nie wydarzyło. Zachęcona przez swojego wydawcę, założyła stronę internetową, aby omówić zjawisko, które nazwała efektem Mandeli i inne podobne zdarzenia. 

Ciekawe przypadki efektu Mandeli 

Historia Nelsona Mandeli nie jest jedynym przykładem tego typu fałszywej pamięci grupowej. Wraz z rozwojem koncepcji efektu Mandeli zaczęły pojawiać się inne fałszywe wspomnienia grupowe. 

Ludzie pamiętali obraz Henryka VIII jedzącego udko indyka, chociaż takie obrazu nigdy nie było. Fani Gwiezdnych Wojen, pamiętają, że Darth Vader powiedział słynne „Luke, jestem Twoim ojcem”. Jednak w rzeczywistości wers brzmiał „Nie, jestem Twoim ojcem”. Większość ludzi jednak pamięta, że brzmiało to zupełnie inaczej. 

Nowa Zelandia, w stosunku do Australii, położona jest na południowym wschodzie. Istnieje jednak społeczność ludzi, którzy twierdzą, że pamiętają iż Nowa Zelandia jest północno – wschodnia, a nie południowo – wschodnia. 

Jednym z najbardziej znanych przykładów efektu Mandeli jest zbiorowa pamięć filmy „Shazaam”, w którym w latach 90. wystąpił komik Sinbad. W rzeczywistości taki film nie istnieje, chociaż był film dla dzieci o nazwie Kazaam i kilka innych zbiegów okoliczności, które mogą pomóc wyjaśnić, w jaki sposób ten film został stworzony (lub zapamiętany) w umysłach wielu ludzi. 

Niektórzy pamiętają, że w latach 90. Jan Paweł II kanonizował Matkę Teresę z Kalkuty, jednak w rzeczywistości miejsce miało to dopiero w 2015 roku. 

Możliwe wyjaśnienia 

Jedna z teorii na temat podstawy efektu Mandeli wywodzi się z fizyki kwantowej i odnosi się do idei, że zamiast jednej osi czasu wydarzeń, możliwe jest, że alternatywne rzeczywistości lub wszechświaty mają miejsce i mieszają się z naszą linią czasu. W teorii spowodowałoby to, że grupy ludzi miałyby te same wspomnienia, ponieważ oś czasu uległa zmianie, gdy przechodzimy między tymi różnymi rzeczywistościami. 

Oczywiście brzmi to lekko nierealistycznie. Niestety, idea rzeczywistości alternatywnych jest niefalsyfikowalna, co oznacza, że nie ma sposobu, aby naprawdę obalić, że te inne wszechświaty nie istnieją. Właśnie dlatego tak daleko idąca teoria wciąż zyskuje na popularności wśród społeczności efektu Mandeli. Jeżeli nie ma możliwości udowodnienia, że to nieprawda, nie można całkowicie wykluczyć takiej możliwości. 

Bardziej prawdopodobne wyjaśnienie efektu Mandeli obejmuje fałszywe wspomnienia. Efekt ten udowadnia, że pamięć może być wadliwa. Przykładowo, Mieszko I był pierwszym władcom Polski, ale nigdy nie był królem. Jednak wiele osób spytanych o królów Polski, błędnie wymieni go jako pierwszego króla. Jeśli weźmiemy pod uwagę proste wyjaśnienie neuronauki, pamięć o Mieszku I jest zakodowana w obszarze mózgu, w którym przechowywane są wspomnienia o królach Polski. Sposób przechowywania śladów pamięci nazywany jest engramem, a schemat, w którym podobne wspomnienia są ze sobą powiązane, nazywany jest schematem. Więc przywołanie Mieszka I w pamięci, powoduje ścisłe połączenie neuronów ze sobą, przynosząc ze sobą pamięć o prezydentach. 

Prowadzi to do prawdopodobieństwa, że przyczyną efektu Mandeli są problemy z pamięcią, a nie wszechświaty alternatywne. W rzeczywistości istnieje wiele podtematów związanych z pamięcią, które mogą odgrywać rolę w tym zjawisku. Wytłumaczeniem może być konfabulacja, czyli uzupełnianie luk w pamięci, które pojawiają się we wspomnieniach, aby nadać im większy sens. Czasami wspomnienia są uzupełniane przez wiadomości usłyszane już po zdarzeniu. 

Obserwuj mnie tutaj: