Efekt golema

Efekt Golema 

Golem w starożytnej mitologii był potworem zrobionym z gliny – w przeciwieństwie do rzeźby Pigmaliona, Golem jest niedokończony, w tzw. stanie surowym. Efekt Golema to efekt przeciwny do Efektu Pigmaliona (w którym niezwykłą moc mają oczekiwania). 

Efekt Golema przyjmuje tę nazwę, ponieważ opisuje, jak niskie oczekiwania wobec kogoś mogą prowadzić do jego gorszych wyników.

Pierwsze badanie demonstrujące efekt Golema miało miejsce w latach 80. XX wieku (około 10 lat po nazwaniu efektu Pigmaliona). Sklasyfikowano próbę nauczycieli jako tendencyjnych lub bezstronnych na podstawie ich oceny pracy uczniów i zbadano, jak ci nauczyciele traktowali uczniów, w zależności od ich przekonania o ich umiejętnościach. 

Eksperyment 

W pierwszym badaniu przyjęto dwie grupy nauczycieli: bezstronnych i uprzedzonych. Bezstronni nauczyciele traktowali wszystkich uczniów tak samo, niezależnie od tego, jak postrzegali potencjał każdego ucznia.

Jednak uprzedzeni nauczyciele traktowali uczniów bardziej negatywnie, jeśli postrzegali ich jako mających niski potencjał. Obejmowało to zachowywanie się w bardziej dogmatyczny sposób wobec tych uczniów, bycie mniej otwartym, elastycznym i zrównoważonym w stosunku do nich oraz nietraktowanie ich jednakowo. Byli też bardziej krytyczni i mniej przyjaźnie nastawieni do tych uczniów. Najgorsza część? Uczniowie ci następnie wykonywali zadania nawet o 23% gorzej w porównaniu z ich rówieśnikami, którym postawiono wysokie oczekiwania.

Co wnosi efekt Golema? 

Badania zidentyfikowały czteroetapowy proces wpływu oczekiwań nauczycieli na wyniki uczniów, który polega na: 

• Tworzeniu cieplejszego klimatu i bycie milszym dla uczniów, wobec których mają wysokie oczekiwania;
• Dostarczanie większej ilości czasu tym uczniom – zasadniczo, nauczanie ich więcej i lepiej;
• Zapewnienie tym uczniom większej możliwości odpowiedzi i pomaganie im w lepszym ukształtowaniu odpowiedzi;
• Dawanie uczniom większej ilości pochwał oraz bardziej szczegółowych i konstruktywnych informacji zwrotnych.

Tak więc u niektórych dzieci zaobserwowano Efekt Pigmaliona, a u innych Efekt Golema. Uczniowie, od których nie oczekuje się wystarczająco dużo, tracą wkład nauczycieli, co prowadzi do obniżonych wyników w szkole. Potwierdza to i utrwala te niskie oczekiwania, nawet bez wiarygodnej podstawy. To błędne koło.

Osoby, którzy doświadczają niskich oczekiwań, ze strony nauczycieli lub rodziców, mogą również rozwinąć niską samoocenę i czuć się niezdolni do osiągnięcia i odniesienia sukcesu. 

Potęga oczekiwań 

W dziedzinie psychologii i duchowości powszechnie przyjmuje się, że nasze oczekiwania co do przyszłości zazwyczaj przeradzają się w rzeczywistość. Budda był prawdopodobnie pierwszym duchowym lub psychologicznym przywódcą, który rozpoznał tę prawdę i jest cytowany jako mówiący: „Stajesz się tym, czym myślisz”. Analizując dane naukowe, wyraźnie widać, jak nasze oczekiwania dotyczące przyszłych wydarzeń mają ogromny wpływ na kształtowanie naszych doświadczeń życiowych.

Istnieje wiele sposobów na urzeczywistnienie tej prawdy, a jednym z nich jest właśnie efekt Golema czy efekt Pigmaliona. Obie te teorie pokazują, jak istnieje bezpośrednia korelacja między przekonaniami lub oczekiwaniami w naszym umyśle a fizycznymi reakcjami ciała oraz naszymi osiągnięciami i rozwojem. 

Efekt Pigmaliona i efekt Golema, które koncentrują się na samospełniających się przepowiedniach, takich jak efekt placebo i nocebo, wskazują na bezpośrednią korelację między oczekiwaniami dotyczącymi wydajności a poziomem wydajności. Efekt Pigmaliona pokazuje, jak pozytywne oczekiwania co do przyszłych wydarzeń zazwyczaj skutkują wyższymi poziomami wydajności, podczas gdy efekt Golema pokazuje, jak negatywne oczekiwania zazwyczaj skutkują niezwykle niską wydajnością.