Efekt halo

Efekt aureoli

Efekt aureoli, zwany także efеktem halo, odnosi się do tеndencji do tego, aby jedna konkretna cecha lub nasze ogólne wrażеnie osoby, firmy lub produktu pozytywnie wpływało na naszą ocenę innych powiązanych cеch. W psychologicznym znaczeniu jest to błąd poznawczy atrybucji, ponieważ obejmuje niеuzasadnione zastosowanie ogólnego osądu do określonej cechy. Przykładowo, jeśli postrzegamy osobę jako ciepłą i przyjazną, przypiszemy tej osobie szereg innych powiązanych cech bez żadnej wiedzy, że są one prawdziwe, na przykład hojność, dobrość, szczеrość.

Słowa „halo” czy „aureola” wywodzą się z koncepcji religijnej. Odnosi się to do kręgu światła, który jest umieszczony nad lub wokół głowy świętej osoby lub świętego w celu uhonorowаnia jego świętości. Niezliczone obrazy z okresu średniowiecza i renesansu przedstawiają wybitnych mężczyzn i kobiety z niebiańskim światłem aureoli. Obrazy te w efekcie skłaniają obserwatora do wyrobienia sobie przychylnych sądów o ich uczestnikach. Podobnie, zgodnie z psychologiczną koncepcją efektu aureoli, jeden patentowy atrybut pewnej osoby prowadzi obserwatora do wyciągnięcia uogólniającego wniosku na temat tej osoby. 

Pojedyncza pozytywna cecha osoby może wywoływać pozytywne predyspozycje do każdego aspektu tej osoby, podczas gdy jedna negatywna cecha tej osoby może wywołać ogólne negatywne wrażenie tej osoby. Podczas gdy ten pierwszy rodzaj, który działa w kierunku pozytywnym, jest efektem aureoli, ten drugi, który działa w kierunku negatywnym, nazywa się efektem rogu.

Historia efektu aureoli 

Efekt aureoli został zdefiniowany po raz pierwszy przez psychologa Fredericka Wellsa w 1907 roku. Amerykański badacz zidentyfikował efekt aureoli w badaniu ocen zasług literackich autorów. Jednak dopiero Edward Thorndike w 1920 roku przedstawił taką tezę na podstawie dowodów empirycznych. Określił wtedy efekt aureoli jako stały błąd w ocenach psychologicznych. 

Thorndike opisał efekt aureoli jako błąd poznawczy, dzięki któremu jeden aspekt osoby kształtuje opinie o innych wymiarach i cechach tej osoby. Chociaż Thorndike początkowo używał tego terminu tylko w odniesieniu do ludzi, później jego użycie zostało rozszerzone nawet na sferę marketingu.

Eksperyment i przykłady efektu aureoli 

Thorndike w swoich badaniach poprosił dwóch dowódców wojskowych, aby ocenili swoich żołnierzy na podstawie ich intelektu, cech fizycznych (takich jak głos, budowa ciała, energia, schludność i zachowanie), umiejętności przywódczych i cech osobistych (takich jak lojalność, bezinteresowność, współpraca i niezawodność). 

Nastawienie, które jego zdaniem charakteryzowało oceny, zostało potwierdzone. Thorndike odkrył, że atrakcyjność danej osoby znacząco wpłynęła na sposób oceny innych atrybutów tej osoby. Jego badanie wykazało znaczące powiązania. Na oceny najmocniej wpłynęła wyraźna tendencja do postrzegania danej osoby ogólnie jako dobrej lub złej, a następnie do wyciągania pochopnych wniosków dotyczących innych cech tej osoby. Wnioski te opierały się na początkowych wrażeniach lub ogólnych odczuciach dotyczących odpowiednich osób.

W jednym z nowszych badań (z 2015 roku) zbadano wpływ urody na zarobki w oparciu o dane dotyczące napiwków restauracji w jednym z miast USA. Odkryto, że atrakcyjniejsze kelnerki zarabiają na napiwkach prawie 5 tys. złoty rocznie więcej niż ich nieatrakcyjne koleżanki. Główne wyjaśnienie wynikało z tego, że klientki częściej dawały napiwki lepiej wyglądającym kobietom niż tym nieatrakcyjnym. Dyskryminacja ze względu na gusta klientów miała większe znaczenie dla kobiet niż dla mężczyzn.